|
Қизиқ мәлуматлар
|
|
Тәһрир қилди: Мәмур
|
|
|
03.03.2010 14:40 |
|
Литература уйгурского народа Казахстана, имея общие корни с уйгурской литературой СУАР КНР, в то же время развивалось по собственному историческому пути. Она испытала на себе влияние всех социально-политических изменений в советском обществе: от первых пятилеток до перестройки. Пагубно сказались на ее развитии массовые репрессии конца 30-х гг. Погибли лучшие сыны народа, писатели А. Мухаммади, Н. Исрайилов, Н. Ниязи, А. Мушрапилов, М. Иминов, М. Адилов и др.
Опираясь на богатейший опыт устного народного творчества, демократические и эстетические традиции уйгурской классической литературы, а также на традиции литератур братских тюркоязычных народов, уйгурская литература сегодня является выжным фактором культурного развития народа.
Основы уйгурской классической литературы заложены Махмудом Кашгари («Диван лугат ат-тюрк» – «Словарь тюркских языков») и Юсуфом Хас-Хаджибом Баласагуни («Кутадгу билик» – «Благодатное знание»). Махмуд Кашгари в своем «Диване...» дает многие образцы уйгурского фольклора 11-го века. Дидактическая поэма «Кутадгу билик» Ю. Хас-Хаджиба является одним из ранних памятников уйгурской литературы. Поэт, мыслитель, ученый Ю. Баласагуни в своем произведении рассматривает смысл и значение человеческой жизни, определяет обязанности и нормы поведения человеко в обществе. В месте с тем, поэма «Кутадгу билик» дает богатые сведения о социально-экономических, политических отношениях в Караханидском государстве. Бесспорно огромное значение произведений М. Кашгари и Ю. Баласагуни в культурном развитии всех тюркоязычных народов.
|
|
Тәпсилий...
|
|
Шеирлар
|
|
Тәһрир қилди: Мәмур
|
|
|
10.03.2010 10:24 |
|
Һисамдун Исламов
Рустәм әла оқуйду,
Биринчидин башлапла.
Оқушиға киришкән,
Бәңвашлиқни ташлапла.
Әлачилар ичидә
Дайим униң сүрити.
Үлгә болғач тәртиптә,
Һәммә җайда һөрмити.
Кичик пеил һәммигә,
Махтинишни билмәйду.
Ярдәм қилип башқиға,
Заңлиқ қилип күлмәйду.
|
|
Тәпсилий...
|
|
Қизиқ мәлуматлар
|
|
Тәһрир қилди: Һәмраҗан Амрақ
|
|
|
25.05.2010 14:07 |
|
Тилимизда шундақ тил бирликлири (лексикилиқ бирлик) барки, уларни хәлқимиз узун муддәт бир хил мәнә вә бир хил қурулмида ишлитиши нәтижисидә, заманларниң өтүши билән мәнә вә қурулма жәһәттә турақлиққа, муқимлиққа егә болуп қалған. Бу хил тил бирликлири өзлириниң мәнә вә қурулма жәһәттики турақлиқлиғи, бир пүтүнлүккә егилиги, шундақла башқа хусусийәтлири билән тилдики йәнә бир лексикилиқ бирлик сөздин пәриқлиниду. Демәк, тилимиздики әнә шу мәниси, фонетикилиқ қурулмиси турақлашқан сөз бирикмилири вә жүмлиләр умумлаштурулуп фразиологийилик бирикмиләр дәп атилиду.
|
|
Тәпсилий...
|
|
Чөчәкләр
|
|
Тәһрир қилди: Мәмур
|
|
|
26.05.2010 14:43 |
|
Бурун заманда бир падишаниң арзулуқ икки оғли бар екән. Падиша һәр күни буларни түрлүк наз-немәтләр билән беқип, һеч қандақ ишқа йеқин йолатмайдекән. Қүнләрдин күнләр, айлардин айлар өтүп, бир күни буларниң иштийи тутулуп, бир чинә чайниму түгитип ичәлмәйдиған болуп қапту. Андин, булар җүдәшкә башлапту. Буни көргән падиша әндишә қилип, өз шәһиридики һәммә тевипларға көрситиду. Лекин тевиплар шаһзадиларниң иштийини ачалмапту. Өз кесәллиридин қорққан шаһзадиләр атисидин рухсәт елип, иштәй дорисини издәп башқа бир шәһәргә меңипту. Булар шәһәрдин хелә жирақ чиқип, кәтмән чепиватқан бир бовайниң қешиға кәпту.
– Бова, бизниң иштийимиз тутулуп қалди, бизгә иштәй дориси бар шәһәрни ейтип бәрсиңиз, биз мошу кесәлдин сақийивалсақ, – дәп ялвурупту. Бовай буларниң сөзини аңлап ичидә: «һәй, һарам тамақларәй!» дәп ойлап:
– Бу дорини тапқили болиду! Бирақ һазир ишим җиқ, мошу дөңни кәч киргичә түзәп болуп, әтликкә буғдай териветишим керәк, силәр мошу ишни қилип бәрсәңлар, мән шу дорини тепип берәттим, – дәпту.
Шаһзадиләр дөңни түзләшкә рази болғандин кейин, бовай кәтмәнни буларға қалдуруп, өзи өйгә меңипту. Шаһзадиләр хошаллиқтин тәрләп-пишип дөңни чепипту. Бовай өйгә келип, хотуниға:
– Анчила кайимай, сәвзә йәтмисә, чамғур тоғрап болсиму, бир легән полу тәйярла, – Дәп буйрупту.
Шаһзадиләр күн патқанда дөңни аран түзләп болупту. Бовай буларни өйигә башлап келип, алдиға полуни қоюпту. Булар йоған бир легән полуни пак-пакизә йәп болупту. «Йәнә барму» – дәп сораштин хиҗаләт болуп, мундақ дәпту:
– Бова бу аш һәҗәп татлиққу, қандақ дора салған едиңиз?
– Ашқа дора салмидим, силәрни ишқа салдим! Силәр чапқан әшу кәтмән, тутулған иштәйнин дориси, – дәп җавап берипту бовай. |
|
Нахшилар
|
|
Тәһрир қилди: Lutpulla
|
|
|
22.06.2010 10:28 |
|
Абдумеҗит Дөләтов, Дильназ Ахмадиева
Өзәң җеним, өзәң мениң,
Сөйгү – һаятим.
Вападарим, ярим мениң,
Сунмас қанатим.
Қайтурмиси:
Жүригимни көйдүргән,
Гүлханим мениң.
Ишәш теғим, қуяшим сән,
Виҗданим мениң.
Сән вападарим өзәң җеним,
Мәңгү сөйгән сән ярим.
Амриғимсән, шатлиғим мениң,
Өзәң көкләм, баһарим.
Деңизлар долқуни сән,
Тәвреткән дилни.
Дәриялар шавқуни сән
Тәвәткән мени.
Гүл қойниға алған мени,
Җаһаним мениң.
Сән оқ өтмәс, сән тил тәгмәс
Тумарим мениң. |
|
|
